Vệ sinh quyết yếu

Các mùi mặn đắng chua cay

Ăn nhiều sinh bệnh chẳng sai đâu mà

Đắng nhiều hại phế khô da

Mặn nhiều tâm lanh, màu tà phải ngưng

Quá chua can động rút gân

Quá cay, chai thịt, môi quăn, hại tỳ

Ngọt nhiều cũng chẳng ích gì

Tỳ chen, thận yếu xương tê, tóc cằn(1)

Đến như gừng, tỏi, kiệu, hành

Từng dùng phòng bệnh đã thành thói quen

Vừa chừng gia vị thì nên

Hễ người táo nhiệt, chớ quên kiêng dùng

Cao lương tích trệ sinh ung

Rau tương thanh đạm đói lòng cũng ngon

Ăn nhiều ngũ cốc(2) tốt hơn

Thịt thà tanh béo sinh đờm, sinh giũn (lãi)

Có câu: Tham thực cực thân

Bệnh tòng khẩu nhập (3) ta cần phải kiêng

Muốn cho ngũ tạng được yên

Bớt ăn mấy miêng, nhịn thèm sinh đau

Ăn no thì chớ gội đầu (4) 

Nên đi bách bộ cho tiêu kiêng nằm

Tháng 3 đói kém thiếu ăn

Đền mùa cờm mới, ăn dần mới tieu

Chết vì bội thực cũng nhiều

Ngờ đâu lại có người nghèo chết no

Còn người phú quý nhàn cư

Ngày đêm yến tiệc ăn no lại nằm

Rượu say rồi lại nhập phòng

Khỏi sao tích trệ, phạm phòng chết non

Nhà nghèo củ chuối cũng ngon

Ăn nhiều sinh thũng còn hơn đói lòng

Bệnh can no đói bất đồng

Tai y khôn dễ dự phòng được ư? 

Mấy điều cần phải phòng ngừa

Kiêng ăn sống sít, bẩn dơ, làm nhàm.

 

(Trích: Vệ sinh quyết yếu - Hải Thượng Lãn Ông)